<County: Huntingdonshire>
<Code: L0755>
<MS reference: London, BL Add. 40672, Hand C>
<Text: Wycliffite sermons>
<Tranche 1>
<fol. 218rb>haþ elde ; speke he of hym-silf / þes þingis seyden
his eldris ; for þey dredden þe iewis / for þanne
conspireden þe iewis . þt 3if ony graunte hym to
be crist ; he shulde be put out of þe chirche / her
fore his eldris seyden .þt he haþ elde . are 3ee hym
þey clepiden a3en þis man . þt was blynd & seyden
to hym / 3yue þu glory to god . we witen þt þis
man is synful / & þis blynde man seyde / 3if he be
synful / y woot not / o þing y woot wel . fro y was
blynd . y se nou / & þey seyden to hym . what dide
he to þee ; hou openyde he yin eyen / he answeride
to hem / y haue seyd 3ou nou & 3ee herden / wher
to wolen 3ee here a3en / wher 3ee wolen be ek
his disciplis / & þey cursiden hym & seyden / be
þu his disciple ; for we ben disciplis of moyses /
for we witen þt god spac to moyses / but we witen
not hym þis of whenne he is / þt man answeri
de & seyde to hem / & þis þing is meruel ; þt 3ee
witen not of whenne he is . & he openyde myn ey
en / for we witen þt god heriþ not synful men /
but 3if ony be heriere of god . & do his wille ; hym
he heriþ / fro þe bigynnyng of þe world . it is not
herd þt ony openyde þe eyen of a blynde loie
man / but 3if he þis were of god ; he my3te not
do ony þing / & þey answeriden & seyden to hym / þu
art al borun in synne ; & þu techist us ; & þey castiden
hym out / ihesu herde þt þey hadden caste hym out ;
& whanne he hadde foundun hym . he seyde to hym /
bileuyst þu in goddis sone ; / he answeride & seyde .
sire who is he þt y+trowe in hym / & ihesu seyde to hym /
& þu hast seyn hym . & it is he þt spekiþ wiþ þee / &
he seyde y+trowe sire / & fallyng doun he loutide crist /
þis story semeþ opyn ; but it techiþ trewe men .
hou þe pharisees to-day . bileuen not in cristis wer
kis / but denyen goddis lawe ; for þer bilawis as
þer sabot / for man-kynde was borun blynde . & saw
not þe grace of god / but crist by his manhed .
li3tnyde it & made it so / & <lat></lat>
Þis gospel telliþ hou þe false iewis . accusi
den crist of blasfemye / & so þey puttiden
on hym heresie ; for þes two ben knyttid to-gide
re / ion seiþ hou crist telde hem . þt his fadir wor
chip til nou ; & crist worchip also / it is seyd bifo
re . þt werkis of þe trinyte moten be alle to-gidere .
<fol. 218va>þt it doiþ wiþ-oute forþ / & so for þer is no chaungynge in
þe holy trynyte ; þerfore spekiþ þis gospel wiþ wor
dis of present tyme / þe fadir worchiþ euere-mo
re . & þe holy gost wiþ crist / but fro þt crist was
man ; crist worchiþ by his double kynde / by his
godhed & by his manhed / þe secound worching is
sensible / & herfore seiþ crist . þt his fadir worchiþ
til nou ; in crist worchip . but þis gospel leeueþ til
nou / by þis he wole not mene . þt þe fadir leeueþ
nou to worche ; but þt crist haþ newe kynde . by
which he reuliþ þis world / & þis viker kynde can .
whanne crist was maad man / & herfore þe iewis
sou3ten more ihesu . to sle hym as a blasfeme / for
not onely he brac þe sabot ; but seyde his fadur
was god . & made hym euene to god / but ihesu
answeride & seyde to hem / soþely soþely y seye to
3ou / þe sone may do nou3t of hym-silf ; but þt he
seeþ þe fadir doynge / for what kynne þingis þe fa
dir doiþ ; þe same þe sone doiþ also / & crist seyde
heere opynly . þt he is þe same god wiþ þe fadir /
& makiþ al þis world of nou3t . as þe fadir makiþ
it / & 3it þe fadir bryngiþ forþ þe sone ; & þe sone
may not bryng forþ hym-silf / but þis bryngyng
forþ wiþ-ynne ; is neþer makyng ne worching / for
it is wiþ-outen ende ; as godhed is wiþ-outen
ende / for 3if þe sunne were wiþ-outen ende ; his shi
nyng were wiþ-outen ende / & so it is in þe+trynyte ;
of bryngyng forþ of þe two persones / & þus
my3ten þe iewis wite ; þt crist hadde boþe godhed
& manhed / for þe fadir loueþ þe sone ; & shewiþ
hym alle þingis þt he doiþ / & shal shewe hym mo
re werkis þan þes ; þt 3e haue wondir of hem /
& þis was don in cristis deþ ; & his resurreccoun / for
þes weren more þan þes myraclis ; al 3if þey
shewen þe same my3t / for ech werk of creature ;
telliþ þe al my3t of god / for as þe fadir reysiþ
up deede & quykeneþ hem ; so þe sone quykeneþ
whom he wole / for þe fadir iugiþ no man . but
he 3af al iugement to þe sone / þt alle men wor
chipe þe sone ; as þei worchipen þe fadir / & heere
crist spekiþ of iugement . al of an-oþer kynde ; þan
is iugement of god wiþ-ynne / siþ iugement of
þis manhed ; is sensible . & shal be seyn & endid
at þe day of dom / & by þis iugement as criste
<fol. 218vb>seiþ heere ; þe fadir iugiþ no man / he þt worchipiþ
not þe sone ; worchipiþ not þe fadir þt sente hym .
& so <exp>so</exp> he worchipiþ not god ; but brekiþ alle þe
ten heestis / & siþ worchipyng of crist . stondiþ in hol
dyng of þe newe lawe . & suying of crist in maner
of lif ; hou many worchipen not nou god / & þis
worchipe of þe sone . is more þan to worchipe a
messanger / for þis sone is þe same god . two kyndis
& o persone / soþely soþely y seye to 3ou . þt he þt heriþ
my word . & trowiþ to hym þt sent me ; haþ lif wiþ
outen ende ; & comeþ not in-to iugement ; but passiþ
fro deþ in-to lif / & heere heryng is takun for obeshinge
of þe soule / & iugement is takun heere . for repro
uyng of þe world / soþely soþely y seye to 3ou . þt
tyme comeþ & nou it is ; whanne deede shulen he
ere þe uoys of goddis sone / & who so heren it ;
þey shulen lyue / for as þe fadir haþ lif in hym
silf ; so he 3af þe sone to haue lif in hym-silf / & 3af
hym power to do iugement ; for he is þus man
nus sone / & nyle 3ee wondre þis / for þe tyme comeþ
in which . alle þt ben in grauis ; shulen here þe voys
of goddis sone / & þes men þt han do good ; shulun
go in-to risyng of lif / & þes men þt han don yuele ;
shulen rise to be iugid in helle / þes wordis tellen
more wit . þan we kunnen blabere or may telle /
but it is knowen þt þer ben two maner of dede
men . bodily & gostly / & at ye day of dom shal rise /
alle dede men bodily . & by uertu of cristis word
risen summe dede men gostly / for þey turnen to gode
lif ; & holden þe wordis of crist / ¶ <lat></lat>
<lat></lat>
Þis gospel telliþ hou crist quykenyd . lazar
fro deþ to lif / & þis is þe þridde deed body . þt
crist quykenyde in erþe / þe fˆ[i]rst was a 3oung wenche ;
þt was quykenyd wiþ-ynne þe hous / þe toþer was a
3oung man ; þt was quykened at þe 3ate / þe þrid
de is þis lazarus ; þt was quykenyd in þe sepulcre /
ion telliþ ˆ [hou la3arus] lay sik in bethanye ; þt was broþer to mar
tha & mary / & þis mary was she . þt an-oyntide þe
lord wiþ oynnement ; & wipte his feet wiþ her
heer / whoys broþer lazar was sik & herfore þis
lazaris sistris ; senten to ihesu & seyden / sire lo he þt
þu louyst is sik / & ihesu herynge seyde to hem / þis
siknesse is not to þe deþ ; but for glory of god / þat
<Tranche 2>
<fol. 220va>weren summe of galile ; where þt crist was maade
man / for luk telliþ hou crist was conseyuyd . in na
zareth . a toun of galile / þes briþeren weren not cris
tis apostelis ; but oþere men of his kyn / & þerfore þei
seyden to crist . þt he shulde go in-to inde ; þt his disci
plis se þe werkis þt he doiþ / for certis no man do
iþ ou3t in hiddis ; & 3it he castiþ to be in apert / for þis
were falsed of mannus lif in doyng & in entent / 3if þu do
ist þes þingis ; make þee opyn to þe world / for his
briþeren trowiden not in hym / þerfore ihesu seyde to hem
my tyme is not 3it comyn ; but 3oure tyme is euere
redy / it is seyd of holy men . þt god haþ lymytid
a litil tyme . for to do a goode dede ; but yuel is don
in many tymes / as men may erre fro þe marke .
in many weyes bi-syde it / but o weye lediþ to þe
pricke . as it is knowen comunely / & for crist wiste
þt þey weren yuele . & felowis to þe wickide iewis ;
þerfore seiþ crist þer tyme is redy . but his tyme is not
3it comyn / þe world may not haue hatid 3ou / but
þe world hatiþ me ; for y lere witnesse of it . þt þe
werkis of it ben <gap> yuele / & heere may we wel
wite . þt þes briþeren weren not apostelis / for crist
seiþ in anoþer plase . þt þe world hatiþ þes apostelis ;
as þe world hatiþ crist / & heere we may take of
crist . þt men þt reprouen synne of þe world ; geten
hem enuye of it . whanne þer wordis ben ou3t trowid /
go 3ee up to þis feeste day ; but y shal not go to
þis feeste day / heere men seyen comunely . þt þer
ben dyuerse wittis . of word of þis feeste day / sum
tyme it is takun for þe first day of þis feeste / sum-ty
me for ech one of þe seuene dayes of þis feeste / &
sum-tyme for al þe hool tyme . of þes seuene dayes
to-gidere / crist cam not on þe firste day ; but on
sum oþer aftir priuely / & þus vndirstondiþ crist . þt he
shal not go to þis feeste day ; for his tyme is not
3it fillid / as 3if he wolde seye . 3if he cam þidir in
þe firste day of þis feeste ; þe iewis wolden kille hym
þanne / but algatis he muste lyue lengere ; & profite
more to þe chirche . bifore þt þey slowyn hym / whan
ne crist hadde seyde þes wordis ; he dwelte stille
in galile / & whanne his briþeren weren went ; þanne
he steyede to þe feeste day / not apertly . but as in hid /
& þis was þe same wyke / & þe iewis sou3ten hym
in þe feest day ; & seyden where is he / & myche gruc
<fol. 220vb>ching was of hym in þe folc / for summe seyden þt he is
good ; & summe seyden nay . but he disseyueþ þe pu
ple / neþeles no man spac apertly of hym ; for
drede of þe iewis / & þis persecucoun of crist ; fay
liþ not 3it in his membris / or in treuþe of cristis
cause ; for we han alle þes þre partis / þe hye
prestis ben bischopis ; þt wolde not here of goddis
lawe / þes pharisees ben religiious ; þt holden þer
ordre betere þan cristis / þes men of ye puple /
þt holden heere a3enus crist ; ben summe seculeris hi
rid o<hole> hem . or disseyued wiþ feynyd gabbyn
gis / ¶ <lat></lat>
Þis gospel telliþ forþere . hou þes iewis pur
suyden crist / þer were maad feestis in ierusalem . þt
Ion clepiþ encennia / for þanne þe temple was reuu
lid . in cloþis & oþere ournementis / & encennia is as
myche . as newyng in oure speche / ion seiþ þt it
was wyntir . whanne þis feeste bifel þere . for þe
temple was þryes halewid . as men seyen þt ta
ken heede / first þe temple of salomon . as þe þrid
de bok of kyngis telliþ . was halewid in septem
bre / but þe secound was in march ; whanne þe temple
was rerid a3en vndir zorobabel . as þe bok of es
dre telliþ / þe þridde clennesyng of þe temple . was
in machabees tyme / & þis clennesyng was comune
ly in decenbre & in wyntir / & of þis spekiþ ion heere ;
as men witen bi his wordis / & ihesu walkide in þe
temple . in þe porche of salomon / þt men seyen was
a plase where salomon was . wnt to preye / ihesu
cam not for deuoconn . þt he . <hole> hadde in þes feestis ;
but for to teche men þt camen / & hou summe my3ten
do þis meedefuly / þe iewis wenten a-boute hym ;
& seyden to hym hou long takist þu awey oure lif
3if þu be crist . telle . us opynly / it semeþ þt þes iewis
wolden mene . þt þei bileuyden þt crist shulde co
me / & wiþ þis bileue & oþere ; was þer soule fed gost
ly / & so crist tariede þer lif heere ; for he wolde not
seye opynly þt he was crist / ihesu answeride to hem . y
speke to 3ou . & 3ee trowen not / þe werkis þt y do in
name of my fadir ; þes beren witnesse of me .
but eke 3ee trowen not ; for 3ee ben not of my
sheep / & þus crist wolde seye to hem but couertly
as we shulden speke / 3ee ben oute of bileue . &
shulen be dampnyd for 3oure synne / for ech man
<fol. 221ra>þt shal be sauyd ; mut nedis bileue in crist / for eche
man þt shal be sauyd mut nedis be of cristis she
ep / crist desceyueþ his sheep . & seiþ þt þey heren
his voys & he knowiþ hem & þey suen hym / &
he 3yueþ hem lif wiþ-outen ende ; & þey shal ne
uere perisshe / & no man shal rauysshe hem . out
of his hond / þat þt my fadir haþ 3ouun me . is
more þan alle oþere þingis ; & þerfore no man may
rauysshe out of my fadris hond / siþen it is mo
re þan al þis world . to be goddis kyndly sone / for
who-euere is þus goddis sone ; he mut nedis be
þe same god / it is a knowen cause . þt noon may
rauysshe sheep fro crist but what þt he haþ shap
pid to blis . mut nedily be blissid / & þus seiþ crist su
yngly . y & my fadir ben al one / for þey ben o god .
o substaunse & o kynde / þe iewis token up stones
for-to stoone crist / ihesu answeride to hem / many
gode werkis . haue y shewide to 3ou of my fadir ;
for which werk of hem . 3ee stoonen me in wille /
for o werk crist dide . on his fadris bi-half . þt he
reprouyde synne of þe iewis . & telde hou þey diden
a3enus god / & for þis speche was a3enus þer pride & þer co
ueytise ; þerfore þey pursuyden crist ; & wolden algatis
haue hym deed / þe iewis answeriden to crist / of þi
good werk we stoonen þee not but of þi blasfemye /
& for þu siþ þu art a man ; makist þi-silf god / þes wor
dis wolde crist graunte siþ he is of two kyndis . bo
þe godhed & manhed ; but 3it he spac soþ couertly /
ihesu answeride to hem / is it not wrten in 3oure
lawe ; þt y seyde 3ee ben goddis / 3if god seyde þt þei
weren goddis . to whom goddis word was maad .
& þe scripture may not be vn-do . þt þe fadir haþ
halewid . & sent in-to þe world ; & 3ee seyen þat y
blasfeme . for y seyde þt y am goddis sone ; / it semeþ
þt crist wolde seye heere ; þt he is þt word of god &
þt same scripture . þt in manhed is sent hidir / & by
uertu of þis word . taken men part of goddis na
me / & so by þis scripture . crist is goddis kyndely
sone / for þis word . mut be betere ; þan ben men ma
ad goddis by it / 3if y do not my fadris werkis ;
nyle 3ee trowe to me / but 3if y do þes werkis . al
3if 3ee wolen not trowe to me ; trowe 3ee to þe wer
kis / þat 3ee knowen & trowen ; þt þe fadir is in me .
& y in þe fadir þe dedis þt crist dide . ben vnsuspect